Met het ingaan van de omgevingswet op 1 januari 2024 zijn er wat dingen veranderd. Waar we voorheen beleidsplannen opstelden, maken we nu bijvoorbeeld omgevingsprogramma’s. De gemeente Nieuwegein heeft al in 2020 een omgevingsvisie opgesteld. Deze visie vormt de basis voor omgevingsprogramma’s. Voor groen hebben we in 2023 een daarom ook een omgevingsprogramma Natuur in de stad gemaakt in plaats van een groenbeleidsplan. Hierin vertalen we de visie op groen en onze leefomgeving naar concrete doelen en maatregelen. In maart 2024 is het omgevingsprogramma Natuur in de stad vastgesteld. In 2024 moet het Boombeschermingsplan een evaluatie en update krijgen. En in 2024 moet de bomenverordening 2012 een update krijgen. Beide werken we dit jaar uit. Het BBP wordt een onderdeel van het omgevingsprogramma Bomen. De bomenverordening krijgt in de huidige vorm een update en zal te zijner tijd omgezet worden in omgevingsplanregels.  

Ook nemen we motie mee welke de raad in juli 2021 aan nam. Motie 253 ‘Betere bescherming van bomen voor betere klimaatadaptatie’. In die motie verzoekt de raad aan het college om de parameter klimaatadaptatie toe te voegen in het BBP zodat ook dat meegenomen wordt in de afwegingen om een boom wel of niet te kappen. 

Nut en noodzaak van bomen 

Bomen hebben verschillende functies. Ze zijn onmisbaar in onze leefomgeving. Ze dragen bij aan hoe wij ‘kijken’ naar onze leefomgeving en hebben een positief effect op onze gezondheid. Met name in een stedelijke omgeving is het echter een uitdaging om de juiste balans te vinden tussen voldoende (inheemse) bomen en een veilige en prettig leefomgeving.    

Functies van bomen 

Beeldbepalend 

Bomen zijn beeldbepalend en geven karakter aan wegen, buurten en parken. Ze creëren herkenbare omgevingen en kunnen zowel een parkachtig beeld als een opvallend accent geven. 

Betekenis en waarde voor mensen  

Bomen dragen bij aan onze gezondheid, ondanks het feit dat ze pollen verspreiden die hooikoorts kunnen veroorzaken. Ze zijn van onschatbare waarde voor dieren zoals vogels en insecten, die op hun beurt bijdragen aan de bestuiving van gewassen en onze voedselproductie. 

Klimaat 

Bomen bieden verkoeling, houden water vast, absorberen CO2 en produceren zuurstof. Ze dragen bij aan het leefbaar houden van onze omgeving, waarbij een boom op een warme zomerdag gemakkelijk voor 10 graden temperatuurverschil kan zorgen. 

Biodiversiteit  

Bomen bieden leef- en schuilplaatsen en voedselbronnen voor diverse diersoorten en insecten, wat essentieel is voor een gezonde, diverse leefomgeving. 

Boombeschermingsplan (BBP)

In het boombeschermingsplan (BBP) staat voornamelijk omschreven hoe we omgaan met bomen en hoe we deze beschermen. Het boombeschermingsplan 2019 is digitaal te lezen: Boombeschermingsplan Nieuwegein 2019. Het BBP bepaalt hoe we bomen beschermen. De bomen die sowieso beschermd zijn (en daarmee niet weg kunnen zonder kapvergunning) zijn de bomen in de groene structuren (zie Groenstructuurplan 2017). Aanvullend staan er bomen op een bomenlijst: ook deze bomen zijn sowieso kapvergunningplichtig. Deze lijst wordt ook één keer per vijf jaar geüpdatet. In het najaar van dit jaar (2024) wordt deze lijst geüpdatet. Alle andere bomen moeten apart worden beoordeeld. Het BBP biedt richtlijnen voor het beoordelen van de waarde van een boom en het bepalen van de waarde van overlast.  

Wanneer moet een boom beschermd worden?  

Wat ons betreft verdient iedere boom bescherming. Is er een reden waarom een boom zou moeten verdwijnen dan moet er een degelijke afweging gemaakt worden in de mogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan projecten in de gemeente waarbij bomen niet in het nieuwe ontwerp passen, of bij veranderingen in particuliere tuinen. Om die beoordeling te kunnen doen wordt een beslisboom doorgelopen. Het is belangrijk om zorgvuldig te overwegen of het noodzakelijk is om een boom te kappen en om alternatieven te onderzoeken.  

De 3-30-300 leidraad 

De 3-30-300 leidraad is een leidraad die bedacht is door hoogleraar Cecil Konijnendijk van den Bosch.  3-30-300 staat voor: vanuit ieder huis moet er zicht zijn op tenminste 3 bomen. In elke wijk moet ten minste 30% van de wijk bedekt zijn met bladerdek en vanuit elke woning moet op maximaal 300 meter afstand een park of plantsoen zijn van ten minste 1 hectare (2 voetbalvelden) groot. Dat klinkt natuurlijk harstikke mooi, maar er zijn een aantal zaken om rekening mee te houden. Hoe groot moeten die 3 bomen zijn? Is 1 grote boom met een flink bladerdek misschien niet meer waardevol dan 3 kleine zuilvormige bomen? 30% bladerdek, dat geeft een heleboel schaduw en scheelt bijvoorbeeld ook heel veel in het gebruik van airco’s. Maar als er ook veel hoge gebouwen zijn komt er misschien helemaal geen zonlicht meer op de bodem. Voor veel begroeiing is zonlicht op de bodem noodzakelijk. En die struikenlaag op de bodem is weer noodzakelijk voor diersoorten en insecten. De 3-30-300 is daarom heel mooi om als leidraad te gebruiken. Waar voldoen we aan de 3-30-300? Waar niet? Kunnen we bomen en groen aanplanten? En verwachten we dan de juiste effecten?